Từ nhỏ đến lớn chúng ta (những người bình thường không phải là nghệ sĩ thực thụ) nghe và nói về nghệ thuật không biết bao nhiêu lần. Tuy nhiên thử hỏi có bao nhiêu người hiểu về nó, thấm được nó? Có ai định nghĩa được nghệ thuật? Hay chỉ đơn giản đó là những thứ được bày ra trong bảo tàng? Là những thứ mà trong sách bảo đây là nghệ thuật thì nó là nghệ thuật? Là một bức tranh nổi tiếng, là một bài hát kinh điển, hay là một bộ phim đạt giải Oscar? Có thể nói rất khó để định nghĩa được nghệ thuật trong thời đại ngày nay. Tuy nhiên không khó để có được khái niệm về nghệ thuật theo cách của riêng mình. Và để có cái nhìn sâu hơn thì việc đầu tiên mà chúng ta nên làm là đến các studio, bảo tàng để trực tiếp thưởng thức các tác phẩm nghệ thuật mà với mình là tại Sàn Art và Địa Studio.
Hẳn là thời cắp sách đến trường chúng ta đều đã được tổ chức cho tham quan một bảo tàng, một triển lãm nghệ thuật nào đó. Lần này mình cũng vậy, nhưng tâm thế thì đã khác, đã có thể cảm nhận ngay được cái không khí nghệ thuật ngay từ khi bước vào cổng. Đó là một không gian nhỏ, kiến trúc đơn giản, bên ngoài có một tảng đá lớn khá ấn tượng như thôi thúc rằng “Vào đi! Bên trong còn thú vị hơn nhiều”
WHEN – PHẠM ĐÌNH TIẾN (2014)
Đập vào mắt người xem chỉ có 3 từ: máy bay, máy bay và máy bay. Tác phẩm sử dụng yếu tố thời sự từ vụ mất tích máy bay MH370 của hãng hàng không Malaysia Airline để thể hiện những nguy cơ, may rủi trong cuộc sống của chúng ta qua nhiều hình thức và chất liệu khác nhau. Chúng được bố trí một cách rất thú vị trong cùng một không gian.
Bằng những ánh đèn rọi thẳng xuống sàn nhà, những chiếc máy bay lạ lùng hút ngay ánh nhìn của mình. Nó lạ. Càng nhìn nó càng lạ. Nó lạ ở chỗ xếp đội hình ngay ngắn nhưng mất tiêu đâu một chiếc? Tại sao tất thảy đều nằm ngửa? Tại sao chúng lại nhăn nhúm đến vậy? Tại sao có một chiếc cụt đầu? Hàng loạt câu hỏi đặt ra thôi thúc người xem đi tìm câu trả lời. Và để tìm câu trả lời khi không còn cách nào khác là quan sát và suy ngẫm.
Nếu tinh ý, ngay trong bức ảnh trên bạn có thể nhìn thấy chiếc máy bay nằm lạc lõng trên trần nhà chiếu thẳng xuống đúng ngay vị trí còn trống. Nó vẫn tồn tại nhưng không ai thấy, không ai hay, gợi cảm giác trống vắng, mất mát. Sự mất tích. Ý tác giả là vậy chăng?
Tiến gần hơn nữa, đưa ánh nhìn vào sát từng chi tiết của chiếc máy bay, bề mặt nhăn nhúm dường như động đậy. Hàng chục khuôn mặt dần hiện ra. Càng lúc càng rõ, rất nhiều khuôn mặt, rất nhiều con người lúc nhúc trong đống sắt thép biết bay kia. Thử nhìn lại xem, hằng ngày con người vẫn xô bồ, bon chen nơi này qua nơi khác. Hàng trăm, hàng ngàn con người với muôn vàn cảm xúc hối hả leo lên mấy con chim sắt. Rồi biết đâu, chúng lại tách ra, bay lên trần nhà. Đó là sự may rủi, không ai biết trước được. Nhưng nhìn lên bức tường kia mà xem, có vô vàn những chiếc máy bay khác, nó vẫn hiện diện. Chỉ duy nhất một số phận khác biệt. Chỉ một mà thôi. Hàng ngày đài báo đăng cơ ngơi là tai nạn, là thảm hoạ máy bay nhưng kì thực, tỉ lệ đó rất ít như những gì mà tác phẩm When thể hiện.
Trong tác phẩm này tác giả Phạm Đình Tiến đã sử dụng rất nhiều chất liệu, từ gương, nhựa, crom cho đến đường trong một Video Art đi kèm vô cùng thú vị. Trong video này nghệ sĩ ghi lại hình ảnh một cậu bé làm từ đường vỡ vụn trong nước. Có thể bạn sẽ có một chút cảm giác rùng rợn nếu biết cậu bé đó là chính là một nạn nhân trong vụ mất tích máy bay MH 370. Một tác phẩm đa dạng về chất liệu, phong phú về hình ảnh và ẩn chứa nhiều ý nghĩa. Phải chăng nghệ thuật là vậy, nó kích thích chúng ta phải quan sát, phải suy ngẫm để lột trần những lớp ý nghĩa khác nhau, từ đó đọng lại chút gì đó cho riêng bản thân.
Thach Tran 
